ความเคลื่อนไหวครั้งสำคัญของภูมิภาคอาเซียนในการวางรากฐานการกำกับดูแลโลกดิจิทัล กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) โดย ETDA ได้ผนึกกำลังกับ สำนักเลขาธิการอาเซียน (ASEAN Secretariat) และ องค์การยูเนสโก (UNESCO) พร้อมด้วย European University Institute (EUI) จัดเวทีใหญ่ระดับภูมิภาค ‘ASEAN–UNESCO Multistakeholder Forum on the Governance of Digital Platforms’ ระหว่างวันที่ 20-22 ตุลาคม 2568 ณ กรุงเทพฯ เพื่อเร่งกำหนดอนาคตของ ‘ธรรมาภิบาลแพลตฟอร์มดิจิทัล’ ให้โปร่งใสและเป็นธรรม
ไทยมุ่งมั่นขับเคลื่อน Digital Governance ที่สอดคล้องสากล
นายไชยชนก ชิดชอบ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ในฐานะประธานพิธีเปิดการประชุมฯ เน้นย้ำว่า การประชุมนี้เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่ตอกย้ำความมุ่งมั่นของประเทศไทยในการยกระดับธรรมาภิบาลดิจิทัลให้เป็นไปตามหลักการสากล และสอดคล้องกับบริบทของอาเซียน
รมว.ดีอี ชี้ว่า ปัจจุบันแพลตฟอร์มดิจิทัล (เช่น อีคอมเมิร์ซ เกม และโซเชียลมีเดีย) ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตผู้คน แต่การเติบโตอย่างรวดเร็วก็มาพร้อมความเสี่ยงและความท้าทายที่ซับซ้อน ทั้งปัญหา เนื้อหาผิดกฎหมาย, การฉ้อโกงออนไลน์ (Online Scam), การบิดเบือนข้อมูล, และความเสี่ยงต่อเด็กและเยาวชน ดังนั้น การเร่งพัฒนากรอบธรรมาภิบาลดิจิทัลที่เข้มแข็ง และกลไกการกำกับดูแลที่มีประสิทธิภาพ โดยยึดหลัก สิทธิมนุษยชน ความโปร่งใส และความรับผิดชอบร่วมกัน จึงเป็นสิ่งจำเป็นเร่งด่วน
กลไกไทยรับมือภัยดิจิทัล
ประเทศไทยได้เริ่มดำเนินการเชิงรุกเพื่อสร้างระบบนิเวศดิจิทัลที่น่าเชื่อถือแล้ว ด้วยมาตรการสำคัญ อาทิ:
- พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ. 2565: เพื่อส่งเสริมความโปร่งใสและการแข่งขันที่เป็นธรรม
- พระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566 (พ.ร.ก. บัญชีม้า): ที่เสริมหลัก “ความรับผิดชอบในการดูแล” (Duty of Care) ของผู้ให้บริการแพลตฟอร์มในการระงับหรือลบข้อมูลอันเป็นเท็จหรือข้อมูลที่อาจก่อให้เกิดอาชญากรรม
นอกจากนี้ กระทรวงฯ ยังเร่งผลักดันการแก้ไขปัญหา Online Scam และส่งเสริม ทักษะการรู้เท่าทันดิจิทัล (Digital Literacy) รวมถึง การรู้เท่าทันสื่อและข้อมูล (MIL) เพื่อให้ประชาชนใช้เทคโนโลยีอย่างปลอดภัยและมีความรับผิดชอบ
เสียงจากยูเนสโกและอียู แนวทางพหุภาคีเพื่อ ‘Internet for Trust’
Maki Katsuno-Hayashikawa ผู้อำนวยการสำนักงานประสานงานยูเนสโกประจำอาเซียน ย้ำถึงความสำคัญของ “แนวทางที่อ้างอิงสิทธิมนุษยชนและพหุภาคี” (Human Rights-Based and Multistakeholder Approach) ในการกำกับดูแลแพลตฟอร์ม เพื่อรับมือกับการแพร่กระจายของข้อมูลบิดเบือน ความรุนแรง และความเกลียดชัง พร้อมขับเคลื่อนแนวคิด ‘Internet for Trust’
ด้าน H.E. Sujiro Seam เอกอัครราชทูตสหภาพยุโรปประจำอาเซียน ชี้ว่าความท้าทายดิจิทัลเป็นปัญหาระดับโลก จึงต้องอาศัยความร่วมมือระหว่างภูมิภาคบนพื้นฐานของค่านิยมร่วมกัน เช่น ความโปร่งใส ความรับผิดชอบ และความเชื่อมั่นในข้อมูลดิจิทัล
การประชุมตลอด 3 วันนี้ จึงเป็นเวทีแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระดับโลกในหลากหลายมิติ ตั้งแต่การกำกับดูแล Generative AI, ความปลอดภัยออนไลน์, การแข่งขันที่เป็นธรรมในตลาดดิจิทัล ไปจนถึงการร่าง ข้อเสนอแนะการกำกับดูแลแพลตฟอร์มดิจิทัลในอาเซียนอย่างมีธรรมาภิบาล (Draft Recommendations on Digital Platform Governance in ASEAN) เพื่อสร้างกรอบความร่วมมือระดับภูมิภาคที่ยั่งยืนและน่าเชื่อถือ
